EIΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΤΕΧΝΙΚΗ ΤΩΝ ΚΟΛΛΗΣΕΩΝ

EIΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΤΕΧΝΙΚΗ ΤΩΝ ΚΟΛΛΗΣΕΩΝ
Το σημαντικότερο στοιχείο για μία επιτυχημένη κατασκευή είναι η κόλληση των εξαρτημάτων επάνω στην πλακέτα.
Η εργασία αυτή απαιτεί ταχύτητα, ακρίβεια και επιδεξιότητα που για να αποκτηθούν χρειάζεται εξάσκηση και κάποιο χρόνο.
Η ιδέα της συγκόλλησης μεταλλικών ακροδεκτών εξαρτημάτων και καλωδίων πάνω στις χάλκινες πίστες τυπωμένων κυκλωμάτων είναι πολύ απλή: Χρησιμοποιώντας ένα σύρμα από κράμα μολύβδου και ψευδαργύρου την γνωστή μας κόλληση, που λιώνει, με τη βοήθεια της θερμότητας που εκλύεταιστη μύτη ενός κολλητηριού και «αγκαλιάζει» τα σημεία συγκόλλησης πετυχαίνουμε μια σταθερή μόνιμη και άριστη ηλεκτρική επαφή.
Για όσους δεν έχουν πιάσει ποτέ κολλητήρι ο οδηγός αυτός θα τους μάθει όλα όσα χρειάζονται για να ξεκινήσουν με αυτοπεποίθηση τη συναρμολόγηση ηλεκτρονικών κατασκευών.Πριν ξεκινήσετε μια κατασκευή θα ήταν καλό να πειραματιστείτε με μία διάτρητη πλακέτα γενικής χρήσης και μερικά παλιά εξαρτήματα ή σύρματα με τα οποία θα κάνετε διάφορες κολλήσεις για να εξοικειωθείτε με το αντικείμενο.Σε κάθε κατάστημα ηλεκτρονικών ειδών ή κατάλογο αντίστοιχης εταιρείας συναντάται μια τεράστια ποικιλία κολλητηριών, σταθμών κόλλησης, συσκευών αποσυγκόλλησης, ανταλλακτικών και συναφών βοηθητικών εξαρτημάτων.
Οι διαφορές εντοπίζονται τόσο στις δυνατότητες όσο και στην αξία αγοράς τους.
Τα πολύ φθηνά έχουν περιορισμένη δυνατότητα ανταλλακτικών (διάφοροι τύποι από μύτες, θερμαντικές αντιστάσεις κλπ) και σε ακραίες
περιπτώσεις δεν πληρούν προδιαγραφές ασφαλείας.
Τα τεχνικά χαρακτηριστικά που ο υποψήφιος αγοραστής πρέπει να έχει κατά νου είναι τα εξής:

ΤΑΣΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΕΙΑΣ

Για την Ελλάδα η τάση λειτουργίας πρέπει να είναι 220-240V (AC).

ΙΣΧΥΣ

Για τυπική χρήση μια ισχύς 30W είναι απολύτως ικανοποιητική. Περισσότερη
ισχύς δε σημαίνει πως η μύτη του κολλητηριού είναι θερμότερη αλλά πως το
κολλητήρι μπορεί να απλώσει λιωμένη κόλληση σε μεγαλύτερες επιφάνειες,
μετάλλων. Το τελευταίο βέβαια εξαρτάται κι από το είδος της μύτης.

ΑΝΤΙΣΤΑΤΙΚΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ

Τα φθηνά κολλητήρια χωρίς βύσμα δικτύου «σούκο» είναι εξ’ ορισμού
ακατάλληλα για την κόλληση εξαρτημάτων ευαίσθητων σε ηλεκτροστατικές
εκφορτίσεις. Προτιμήστε αυτά που έχουν πρίζα τύπου «σούκο».

ΜΥΤΕΣ

Είναι πολύ χρήσιμο ο κατασκευαστής του κολλητηριού να δίνει στον
αγοραστή τη δυνατότητα προμήθειας μιας σειράς ανταλλακτικών σε «μύτες»
διαφορετικού σχήματος και διαμέτρου ώστε να εξυπηρετούν διάφορες
ανάγκες συγκολλήσεων. Όλες οι μύτες είναι συνήθως από σίδηρο
επικαλυμμένες με χρώμιο ώστε να είναι εύκολος ο καθαρισμός τους.

ΑΝΤΑΛΛΑΚΤΙΚΑ

Το βασικότερο ανταλλακτικό που ίσως χρειαστεί ένα καλό και κάπως ακριβό
κολλητήρι, είναι η θερμαντική αντίσταση που ενδεχομένως να καεί εξαιτίας της
πολύχρονης χρήσης. Για να μη μείνουμε χωρίς κολλητήρι όταν το
χρειαζόμαστε είναι φρόνιμο να αγοραστεί ένα θερμοστοιχείο ταυτόχρονα με το
κολλητήρι ως ανταλλακτικό πρώτης ανάγκης.

ΑΛΛΟΙ ΤΥΠΟΙ ΚΟΛΛΗΤΗΡΙΩΝ





Θα έχετε σίγουρα δει στα ειδικά καταστήματα κολλητήρια που χρησιμοποιούν βουτάνιο αντί για ηλεκτρικό ρεύμα για τη λειτουργία τους.
Τα κολλητήρια αερίου έχουν ενσωματωμένο αναπτήρα για την αρχική τους έναυση καθώς κι ένα καταλύτη που όταν ζεσταθεί φωτοβολεί. Προορίζονται για χρήση από τεχνικούς που στο χώρο που δουλεύουν δεν υπάρχει δυνατότητα παροχής ηλεκτρικής ενέργειας όπως στο
ύπαιθρο, στο αυτοκίνητο κλπ.
Τα κολλητήρια με σχήμα πιστολιού έχουν μεγάλη ισχύ(100W ή μεγαλύτερη) και είναι εντελώς ακατάλληλα για την συγκόλληση ηλεκτρονικών
εξαρτημάτων προορίζονται μόνο για συγκολλήσεις χονδρών καλωδίων και γειώσεων σε σασί.
Παλιά χρησιμοποιούνταν για τις κατασκευές σε σασί με λυχνίες.
Μια ειδική βάση στήριξης κολλητηριού είναι εξαιρετικά χρήσιμη κι φυσικά προσφέρει μεγάλη ασφάλεια στη χρήση αλλά και στην αποθήκευση.
Ένας απορροφητήρας ατμών κόλλησης, που είναι βασικός σε μια βιομηχανική εγκατάσταση κολλήσεων, σε μια απλή έκδοσή του είναι
χρησιμότατος και σε ερασιτεχνικό ή τυπικό επίπεδο διότι απομακρύνει τους ατμούς από το πρόσωπο του τεχνικού και συγκρατεί στο φίλτρο του τα τοξικά στοιχεία του πριν ο ανεμιστήρας του «στείλει» πίσω στον αέρα του χώρου απλό «καπνό».

Η ΤΕΛΕΙΑ ΚΟΛΛΗΣΗ

Η τέλεια κόλληση πρέπει να είναι ομοιόμορφη, λεία και γυαλιστερή. Οι παράγοντες που επηρεάζουν την ποιότητά της είναι οι εξής:

• Καθαριότητα – Λίπη από δάκτυλα ή λιπαντικά, και ακαθαρσίες από τη μύτη του κολλητηριού και οξείδωση πάνω στους ακροδέκτες του
εξαρτήματος καταστρέφουν την ποιότητα της κόλλησης.

• Θερμοκρασία – η κόλληση πρέπει να λειώσει, να «τρέξει» και ν’ «αγκαλιάσει» τις επιφάνειες που πρόκειται να συγκολληθούν.

• Επιφάνεια κάλυψης – Γύρω από τον ακροδέκτη πρέπει να δημιουργηθεί ένας μικρός γυαλιστερός κώνος από λιωμένη κόλληση δίχως να εφάπτεται με τις γειτονικές πίστες και νησίδες

ΤΕΛΕΙΑ ΚΑΘΑΡΙΟΤΗΤΑ

Η κόλληση γενικής χρήσης (60% ψευδάργυρος και 40% μόλυβδος) περιέχει ρητίνες που βοηθούν την τήξη του κράματος και το «τρέξιμο» του γύρω απότην επαφή συγκόλλησης.
Επίσης βοηθά και την απομάκρυνση των οξειδίων από τις συγκολλούμενες επιφάνειες κι αυτό φαίνεται όταν η ρητίνη μετά την κόλληση σχηματίζει ένα σκούρο καφέ συμπαγές κομμάτι στην κορυφή ή τη βάση του σημείου κόλλησης.
Η χρήση αλοιφής κολλήσεων, ξέχωρα από αυτή που περιέχει το ίδιο το σύρμα κόλλησης, απαγορεύεται σε κάθε περίπτωση.
Την παλιά “σολντερίνη” την χρησιμοποιούσαν οι παλιοί τεχνικοί όταν οι κολλήσεις είχαν πάνω από 70% μόλυβδο οι κολλήσεις είχαν μεγάλο μέγεθος και τα εξαρτήματα δεν είχαν όλα επικασσιτερωμένους ακροδέκτες με αποτέλεσμα να χρησιμοποιούν την σολντερίνη σαν μέσο καθαρισμού του σημείου συγκόλλησης αλλά και της μύτης του κολλητηριού με επικίνδυνες όμως αναθυμιάσεις .
Στην αγορά διατίθενται κι άλλα κράματα συρμάτων κόλλησης όπως αυτά που περιέχουν ψευδάργυρο (Zn) – Άργυρο (Ag) – μόλυβδο (Pb) με διάμετρο από 0,71mm έως 0,91mm καθώς και μη μολυβδούχες κολλήσεις με 99,7% ψευδάργυρο (Zn) - 0,3% (Cu).
Oι τελευταίες είναι αρκετά ακριβότερες από την κοινή κόλληση κι απαιτούν υψηλότερες θερμοκρασίες από τη «μύτη» του κολλητηριού.

ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ
Το επόμενο βήμα για την επιτυχία της κόλλησης είναι τα προς συγκόλληση μέταλλα να αποκτήσουν ίδια θερμοκρασία πριν «τρέξει» πάνω τους η
λειωμένη κόλληση.
Πρώτα λοιπόν φέρνουμε σε επαφή τη μύτη του κολλητηριού με τον ακροδέκτη του εξαρτήματος που θέλουμε να κολλήσουμε αλλά και την πίστα του
τυπωμένου για λίγα δευτερόλεπτα για να ζεσταθούν.
Κατόπιν ακουμπάμε το σύρμα κόλλησης στο σημείο επαφής των θερμών μετάλλων και της μύτης.
Η κόλληση λειώνει και ρέει καπνίζοντας για ν’ αγκαλιάσει τις θερμές αυτές επιφάνειες.Ύστερα από λίγα δευτερόλεπτα απομακρύνουμε τη μύτη από την κόλληση.
Το σημείο τήξης της τυπικής κόλλησης είναι 188 °C ενώ η θερμοκρασία της μύτης ενός κολλητηριού είναι μεταξύ 330 °C και 350 °C.
Οι ασημοκολλήσεις και αυτές χωρίς μόλυβδο απαιτούν τη χρήση σταθμού κόλλησης και θερμοκρασία μύτης περίπου 400 °C.
Όταν κολλάμε ημιαγωγούς (transistor, thyristor, triac, regulators διόδους κλπ), ειδικότερα χρήσιμο είναι να χρησιμοποιούμε με ειδική θερμοαπαγωγό λαβίδα στερεωμένη στον προς συγκόλληση ακροδέκτη του εξαρτήματος ώστε να εξασφαλίσουμε την προστασία του ημιαγωγού από την υπερθέρμανση κατά τη διάρκεια της κόλλησης.
Αν δεν έχουμε τέτοια λαβίδα πρέπει να κάνουμε τις κολλήσεις αυτές με πολλή προσοχή.
Οι ηλεκτρολυτικοί πυκνωτές πριν τοποθετηθούν στο τυπωμένο κύκλωμα πρέπει να είναι εντελώς αποφορτισμένοι ιδιαίτερα εκείνοι με μεγάλη
χωρητικότητα.

ΣΥΝΟΨΙΖΟΝΤΑΣ…ΠΡΕΠΕΙ:

1. Όλα τα προς συγκόλληση μέρη πρέπει να είναι καθαρά από βρωμιές και οξείδωση.

2. Τα εξαρτήματα και το τυπωμένο κύκλωμα πρέπει να είναι σταθερά στερεωμένα.

3. Η «μύτη» του κολλητηριού πρέπει να καθορίζεται στον ειδικό σπόγγο πριν από κάθε κόλληση.
Προηγουμένως λιώνουμε λίγη κόλληση στη μύτη του κολλητηριού και κατόπιν σκουπίζουμε ελαφρά στον σπόγγο.

4. Όλα τα προς συγκόλληση μέταλλα προθερμαίνονται πριν κολληθούν.

5. Συνεχίζοντας τη θέρμανση λειώνουμε σύρμα κόλλησης σε τέτοια ποσότητα ώστε να αγκαλιαστεί ολόκληρη η επιφάνεια συγκόλλησης.

6. Απομακρύνουμε το κολλητήρι τοποθετώντας το στη βάση του.

7. εν κινούμε την πλακέτα μέχρι να παγώσει η κόλληση.


ΑΠΛΕΣ ΠΡΩΤΕΣ ΒΟΗΘΕΙΕΣ ΣΕ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΑΤΥΧΗΜΑΤΩΝ

Είναι πολύ σπάνια η αναφορά ατυχημάτων από τεχνικούς που χρησιμοποιούν κολλητήρια κάνοντας κολλήσεις.
Για καλό και για καλό όμως πρέπει να έχετε κατά νου τα παρακάτω.

• Τα εξαρτήματα και οι κολλήσεις είναι πολύ ζεστά μετά τη κόλληση.
• Μην ακουμπάτε τα δάκτυλά σας επάνω τους πριν κρυώσουν.
• Προσέξτε τις σταγόνες λιωμένης κόλλησης που μπορεί να εκτοξευθούν από απροσεξία ιδιαίτερα κατά την αποκόλληση καλωδίων.
• Μην αφήνεται το κολλητήρι σε οριζόντια θέση πάνω στον πάγκο εργασίας παρά μόνο πάνω στη βάση του.
• Προσοχή κατά την αποκοπή ακροδεκτών που περισσεύουν μετά τη κόλληση.
Εκτοξεύονται και μπορεί να προκαλέσουν τραυματισμό στα μάτια.
• Αποφεύγετε κατά το δυνατόν να εισπνέετε τους ατμούς της κόλλησης δουλεύοντας σε καλά αεριζόμενο χώρο.
• Κάψιμο από κολλητήρι μπορεί να γίνει σοβαρό αν δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα κι αποτελεσματικά.
Αφήστε το δροσερό τρεχούμενο νερό της βρύσης να τρέξει πάνω από το σημείο του εγκαύματος, βάλτε για λίγα λεπτά επίθεμα πάγου και κατόπιν βυθίστε το μέλος σε δοχείο νερού για τουλάχιστον δέκα λεπτά.